Page 45 - YEDİ TEPE YEDİ RENK

YEDİTEPE YEDİ RENK 43

Kaçma/ Kaçınma İşlevine Yönelik Problem Davranışlar

Amaç

İşi yapmamak, istediği zamanda sonlandırmak, istediği zaman işi yapmaya başla-
mak.

Çocuğun Verdiği Mesaj:

Ben yapmak istemiyorum, şimdi yapmak istemiyorum, bunu şimdi sonlandırmak
istiyorum, benim yerime sen yap istiyorum.

Nasıl bir tepki çocuğun ödül kazanmasını sağlar?
Verilen işi yapmamasına izin vermek, istediği anda işi sonlandırmasına izin ver-
mek, verilen işi onun yerine yapmak.

Duyusal Uyaran Elde Etme İşlevine Yönelik Problem Davranışlar

Amaç

Haz elde etmektir.

Çocuğun Verdiği Mesaj:
Ben bunu yapmaktan zevk alıyorum.

Ödül:

Bir nesne ve varlığın hareketi ya da yapmış olduğu bir davranış ile elde edilen ses,
görüntü, dokunma, koku ve tat.

Problem davranışın oluşumuna etki eden olan çocuk” gibi etiketlenebilmektedir.
olayları açıklamak için davranış öncesi ve Problem davranışların, benimsenen yak-
davranış sonrası uyaranların neler oldu- laşıma göre farklı şekillerde sınıflandırıl-
ğunu belirlemek gerekmektedir. Belli bir dığı görülmektedir. Problemin doğası ve
zaman, fiziksel çevre, belli kişiler/belli et- düzeyi hakkında yeterli bilgi vermeyen
kinlikler gibi davranışın hemen öncesin- etiketlerle sınıflandırma bunlardır biridir.
de bulunan ve davranışın ortaya çıkması- Bir diğeri, daha çok biyokimyasal etken-
na zemin hazırlayan durum ve uyaranlara lerle sınıflandırmanın yapıldığı davranış
“davranış öncesi uyaranlar” denir (Smith problemlerinin etiyolojisine göre yapılan
and Iwata 1997; Özyürek, 2011). İzledikleri sınıflandırmadır. Problemi çocuğun ya-
davranışın ileride oluşum sıklığını artıran pısında değil, çevresel değişkenlerin et-
pekiştireç ve oluşumunu azaltan ceza ise kisinde arayan, davranış değiştirme süre-
“davranış sonrası uyaranlar”dır (Erbaş, cine yol gösteren ve davranış boyutlarıyla
Kırcaali-İftar ve Tekin-İftar, 2004; Özyürek, ilişkilendiren, yaygın olarak kabul gören
2011; Sarı, 2015; Deshais, Tate, and Kahng, sınıflama ise problem davranışın norma
2022). dayalı olarak sınıflandırılmasıdır (Özyürek,
Problem Davranışların Sınıflandırılması 2011).
Problem davranışları sergileyen çocuklar, Normlara göre davranış sınıflandırıldığın-
“uyumsuz çocuk- duygusal bozukluğu da, davranışın boyutlarından herhangi

Özel Eği ̇ti ̇m ve Rehberli ̇k Dergi ̇si ̇