Page 26 - İstanbul Ölçme Değerlendirme Dergisi

Zekâ, genel bir zihnî yetenekten değil, birbirinden ayrı faktörlerden oluşmuştur. Thurstone’a göre yetenek, bireyin
yapabildikleriyle tanımlanan bir özelliktir. İlk zekâ testi yüzyılın başında Fransa’da geliştirilmiştir. İlk grup testleri ise I.
Dünya Savaşı’nda ABD’de askere alınacak personele bugün “Ordu Alfa ve Ordu Beta” testleri olarak bilinen (Alpha
9, AFQT) testleri geliştirilmiştir. Diğer bir grup zekâ testi Lorge-Thorndike zekâ testidir. Bunlardan başka Cattell, Chi-
cago, Gesell gibi testler de geliştirilmiştir (Erkuş, 2003).

Kişiliğin Ölçülmesi Girişimleri

Kişilik, psikolojide en zor ölçülebilen değişkenlerden biridir. İlk kişilik envanterlerinden biri I. Dünya Savaşı yıllarında
geliştirilen Woodworth Kişisel Bilgi Envanteri’dir. Bu envanterin amacı, temelde psikiyatrik görüşmeyi standardize et-
mektir. Yine I. Dünya Savaşı yılları sıralarında H. Rorschach kişilik ölçümünde yararlanılan ve Psikanalitik kuramdan
etkilenerek geliştirilen projektif test olan Rorschach Mürekkep Lekesi Testi, Mooney Problem Kontrol Listesi, STS
Youth Inventory ilk geliştirilen kişilik testlerindendir. Bugün en çok kullanılan kişilik envanterlerinden biri Hathaway
ve McKinley’in geliştirdiği Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri’dir (MMPI) (Cronbach, 1970’den akt. Erkuş, 2003).

Tutumların Ölçülmesi Girişimleri

Tutumların ölçülebileceğini ilk öne süren ve gösteren kişi Thurstone’dur. Thurstone tipi ölçekler yargıcıların tutum bo-
yutundaki 11 kategoriye verdikleri tepkilerle “eşit-görünen aralıklar” oluşturulmasına dayanır. Aynı dönemlerde etnik
gruplara karşı tutumları ölçmek için Bogardus tarafından 1925 yılında “sosyal uzaklık” ölçekleri ve daha sonra tek
boyutluluk, birikimlilik ve üretilebilirlik özelliklerine sahip tutum ölçeği Guttman tarafından 1950 yılında geliştirilmiştir.
Diğer çok yaygın olarak kullanılan bir tutum ölçeği de Likert’in 1932 yılında önerdiği “toplamlı dereceleme” ölçeğidir.
Likert tipi ölçeklerde denek, kendisine uyan ve uymayan kategorilere tepkide bulunur. Thurstone tipi ölçekler, psi-
kometride, “yargı yaklaşımı”na, Likert tipi ölçekler de “denek tepkileri”ne uyan ölçeklere güzel bir örnek oluştururlar
ıstanbul
(Erkuş, 2003).

. İlginin Ölçülmesi Girişimleri
En çok bilinen ilgi envanterlerinden biri E.K. Strong’un geliştirdiği Strong Meslek İlgisi Envanteri’dir (SVIB). Bu envan-
ter 1974 yılında revizyondan geçirilerek Strong-Campbell İlgi Envanteri (SCII) adını almıştır. Yaygın olarak kullanılan
bir diğer ilgi envanteri Kuder İlgi Envanterleri’dir. Kuder, Form A’yı 1939, Mesleki Form CH’yi ise 1948 yılında yayım-
lamıştır (Erkuş, 2003).
Tablo 1: Test Geliştirmede Bazı Dönüm Noktaları

Yıllar Olaylar

Milattan Önce 1000 Çin’de devlet hizmetlerinde testin kullanılması

1850-1900 ABD’de devlet hizmetlerinde sınavların kullanılması

Bireysel ve grup bilişsel yetenek testlerinin geliştirilmesi, psikometrik teorinin
1900-1920
geliştirilmesi
Faktör analizin, projektif testlerin ve standart kişilik envanterlerinin geliştiril-
1920-1940
mesi

1940-1960 Mesleki ilgi ölçümlerinin geliştirilmesi ve

1960-1980 Madde tepki kuramının gelişimi, nöropsikolojik testler

1980-Günümüzde Bilgisayar tabanlı geniş ölçekli testlerin uygulanması

(Murphy ve Davidshofer, 1998)
.
Istanbul
ÖLÇME
26 ( .
DEGERLENDIRME