Page 20 - İstanbul Ölçme Değerlendirme Dergisi

Göz izleme teknolojisinin birçok alanda kullanımı mevcuttur. Örneğin, pazarlama (Wedel ve Pieters, 2008), sağlık bi-
limleri (Harezlak ve Kasprowski, 2018), eğitim (Chen vd., 2010) ve mühendislik (Matthiesen vd., 2013) bu alanlardan
sadece birkaçını oluşturmaktadır. Ölçme ve değerlendirme alanında göz izleme cihazından elde edilen ölçümlerin
kullanılmasındaki en temel gerekçe, ilgili özellik hakkında geçerlik açısından ek kanıtlar sunmasıdır. Bireylerin keli-
meleri veya cümleleri nasıl okudukları ve bu okuma davranışlarını izlemenin bilişsel süreçlerin işleyişi hakkında ne
tür bilgiler sunabileceği bu anlamdaki önemli ipuçlarındandır (Rayner, 1998). Bireylerin okuduklarını anlama puanları
ile okuma davranışları arasındaki ilişkinin keşfedilmesi, bir maddeyi yanıtlarken metin içerisinde ilgili olan ve olmayan
bölümlerin ne derece tercih edildiğinin belirlenmesi gibi hususlar yine geçerlik kanıtları elde edilmesi açısından katkı
sunacaktır (Solheim ve Uppstad, 2011). Ayrıca göz izleme cihazından elde edilen ölçümlerin birey tarafından verilen
yanıtın doğru olup olmadığını yordaması, diğer bir ifade ile, doğru ve yanlış cevapların yanıtlama süreçleri ile ilişki-
lendirilmesi ve doğru cevabı yordamada en etkili özelliğin hangisi olduğunun belirlenmesi, bu cihazdan elde edilen
ölçümler kullanılarak geçerlik argümanlarının test edilmesine olanak sağlamaktadır (Yaneva vd., 2022).

Elektroensefalografi (EEG)

EEG cihazı (Şekil 2), kafa derisinin yüzeyine yerleştirilen Farklı disiplinlerdeki EEG çalışmalarına dayalı elde edil-
elektrotlar (8, 32 gibi farklı sayılarda) vasıtasıyla beyin- miş bir bilgi birikimi olsa da hangi dalgaların hangi beyin
deki elektriksel aktivitenin kaydedilmesini sağlamaktadır fonksiyonlarıyla ilişkili olduğu ve çeşitli görevler sırasında
(iMotions, 2022). Kaydedilen bu beyin sinyalleri, karak- beynin hangi bölgelerinin aktif olduğu gibi konular hâlâ
teristik frekanslara (salınım hızlarına) sahip farklı dalga- keşfedilmeyi beklemektedir. Ölçme ve değerlendirme
ların bileşiminden oluşmaktadır (Cohen, 2017). Beş türü alanında EEG verileri kullanılarak yapılacak çalışmalarla
olduğu kabul edilen bu dalgalar (Delta, Theta, Alfa, Beta farklı performans düzeyindeki bireylerin beyin aktivite-
ve Gama), belirli bilişsel, duyuşsal veya dikkat durum- leri karşılaştırılabilir ve çeşitli özellikteki (madde türü ve
ıstanbul dalgası uyku ile, Theta derin rahatlama hâli ve içsel odak- rasındaki beyin aktiviteleri incelenebilir (Halderman vd.,
larını yansıtmaktadır (Farnsworth, 2021). Örneğin, Delta zorluğu gibi) uyaranların kullanıldığı test uygulamaları sı-

. lanma ile, Alfa rahatlama hâli ve pasif dikkat ile, Beta ak- 2021; Li vd., 2014; Schapkin vd., 2020) ve böylece mad-
tif olma ve dışsal dikkat ile ve Gama yoğun odaklanma de ve test puanlarının geçerliği ve çıkarımların anlamlılığı
(konsantrasyon) ile ilişkilendirilebilmektedir (Abhang vd., değerlendirilebilir.
2016).

Şekil 2. EEG başlığı ve elektrotların yerleşimi

(Görseller https://imotions.com/blog/what-is-eeg/ ve
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:International_10-20_system_for_EEG-MCN.png
adreslerinden alınmıştır.) .
Istanbul
ÖLÇME
20 ( .
DEGERLENDIRME