Page 20 - İstanbul Ölçme Değerlendirme Dergisi
P. 20

Göz izleme teknolojisinin birçok alanda kullanımı mevcuttur. Örneğin, pazarlama (Wedel ve Pieters, 2008), sağlık bi-
          limleri (Harezlak ve Kasprowski, 2018), eğitim (Chen vd., 2010) ve mühendislik (Matthiesen vd., 2013) bu alanlardan
          sadece birkaçını oluşturmaktadır. Ölçme ve değerlendirme alanında göz izleme cihazından elde edilen ölçümlerin
          kullanılmasındaki en temel gerekçe, ilgili özellik hakkında geçerlik açısından ek kanıtlar sunmasıdır. Bireylerin keli-
          meleri veya cümleleri nasıl okudukları ve bu okuma davranışlarını izlemenin bilişsel süreçlerin işleyişi hakkında ne
          tür bilgiler sunabileceği bu anlamdaki önemli ipuçlarındandır (Rayner, 1998). Bireylerin okuduklarını anlama puanları
          ile okuma davranışları arasındaki ilişkinin keşfedilmesi, bir maddeyi yanıtlarken metin içerisinde ilgili olan ve olmayan
          bölümlerin ne derece tercih edildiğinin belirlenmesi gibi hususlar yine geçerlik kanıtları elde edilmesi açısından katkı
          sunacaktır (Solheim ve Uppstad, 2011). Ayrıca göz izleme cihazından elde edilen ölçümlerin birey tarafından verilen
          yanıtın doğru olup olmadığını yordaması, diğer bir ifade ile, doğru ve yanlış cevapların yanıtlama süreçleri ile ilişki-
          lendirilmesi ve doğru cevabı yordamada en etkili özelliğin hangisi olduğunun belirlenmesi, bu cihazdan elde edilen
          ölçümler kullanılarak geçerlik argümanlarının test edilmesine olanak sağlamaktadır (Yaneva vd., 2022).




          Elektroensefalografi (EEG)

          EEG cihazı (Şekil 2), kafa derisinin yüzeyine yerleştirilen  Farklı disiplinlerdeki EEG çalışmalarına dayalı elde edil-
          elektrotlar (8, 32 gibi farklı sayılarda) vasıtasıyla beyin-  miş bir bilgi birikimi olsa da hangi dalgaların hangi beyin
          deki elektriksel aktivitenin kaydedilmesini sağlamaktadır  fonksiyonlarıyla ilişkili olduğu ve çeşitli görevler sırasında
          (iMotions, 2022). Kaydedilen bu beyin sinyalleri, karak-  beynin hangi bölgelerinin aktif olduğu gibi konular hâlâ
          teristik frekanslara (salınım hızlarına) sahip farklı dalga-  keşfedilmeyi  beklemektedir.  Ölçme  ve  değerlendirme
          ların bileşiminden oluşmaktadır (Cohen, 2017). Beş türü  alanında EEG verileri kullanılarak yapılacak çalışmalarla
          olduğu kabul edilen bu dalgalar (Delta, Theta, Alfa, Beta  farklı  performans  düzeyindeki  bireylerin  beyin  aktivite-
          ve  Gama),  belirli  bilişsel,  duyuşsal  veya  dikkat  durum-  leri karşılaştırılabilir ve çeşitli özellikteki (madde türü ve
      ıstanbul   dalgası uyku ile, Theta derin rahatlama hâli ve içsel odak-  rasındaki beyin aktiviteleri incelenebilir (Halderman vd.,
          larını yansıtmaktadır (Farnsworth, 2021). Örneğin, Delta  zorluğu gibi) uyaranların kullanıldığı test uygulamaları sı-


    .     lanma ile, Alfa rahatlama hâli ve pasif dikkat ile, Beta ak-  2021; Li vd., 2014; Schapkin vd., 2020) ve böylece mad-
          tif olma ve dışsal dikkat ile ve Gama yoğun odaklanma  de ve test puanlarının geçerliği ve çıkarımların anlamlılığı
          (konsantrasyon) ile ilişkilendirilebilmektedir (Abhang vd.,  değerlendirilebilir.
          2016).





























                                        Şekil 2. EEG başlığı ve elektrotların yerleşimi

                                        (Görseller https://imotions.com/blog/what-is-eeg/ ve
                        https://commons.wikimedia.org/wiki/File:International_10-20_system_for_EEG-MCN.png
                                                    adreslerinden alınmıştır.)       .
                                                                                    Istanbul
                                                                                            ÖLÇME
         20                                                                                      (        .
                                                                                             DEGERLENDIRME
   15   16   17   18   19   20   21   22   23   24   25