Page 56 - akademi-dergisi-ekim-2024

olduğu söylenebilir. Bu noktada da söz sanatları noktasındadır. Sinema-
bir karşılaştırma yapmamız mümkün. da bir plandan diğerine geçişte kulla-
Edebiyattaki üçüncü tekil anlatıcı si- nılan mix geçiş, bir planın silinirken
nemadaki standart çekime karşılık diğer planın üzerine belirmesidir. Bu
gelir. Üçüncü tekil anlatıcı, dış bir yapı teşbih anlamı taşır. İki plandaki
gözün her şeyi görmesi ve gösterme- unsurlar birbirine benzetilir. Charlie
si, anlatmasıdır. Sinemada standart Chaplin'nin Modern Zamanlar filmi-
çekim ortamında kamerada aynı bu nin başında koyun sürüsünün fabri-
şekilde konumlanır ve her şeyi görüp kadan çıkan işçilere dönüşmesi mix
seyirciye gösterir, yani standart çekim geçişle bize gösterilmiştir. Koyunlar
üçüncü tekil anlatıcıya karşılık gelir. silinirken fabrikadan çıkan işçilerin
Edebiyatta birinci tekil anlatıcı olayı belirmesi, ikisi arasında bir benzerli-
anlatan kişinin aynı zamanda olayı ğe dikkati çeker.
yaşayan karakter olmasıdır. Bu anlatı
Ve Eleştiri
yapısının sinemadaki karşılığı öznel
kamera kullanımıdır. Öznel kamera Edebiyat ve sinema ilişkisini konu-
kullanımının bir örneği olan bakış şurken konuyu ele alabileceğimiz
plan da kameranın bir karakterin son başlığımız eleştiri noktasındadır.
gözü olarak bakışıdır. Sinema tarihin- Yazınsal dilin sinemayla ilişkisinin
de filmin karakterin gözünden anla- en güçlü kurulduğu alanlardan biri
tıldığı bir film örneği, Robert Mont- eleştiridir, diyebiliriz. Ne var ki Tür-
gomery’in 1947 yılı yapımı Göldeki kiye'de eleştiri, kurumsallaşmamıştır
Kadın filmidir. Bu filmde baştan sona ve kolaycı bir şekilde algılanmaktadır.
her şey dedektif karakterinin gözün- Kurumsallaşmamasında hem yönet-
den anlatılır ve filmde dedektifi sade- men hem eleştirmen hem de akade-
ce bir yerde, aynadan görünür. minin payı var kuşkusuz. Yönetmen
tarafında filmi beğenildiği müddetçe
Edebiyat ve Sinemada
eleştirinin dikkate alınması durumu
Betimlemeler
söz konusudur. Filme yönelik olum-
Edebiyat ve sinema arasındaki ilişki- suz eleştiriler getirildiğinde eleştir-
SİNEMA SİNEMA nin teknik olarak kurulabileceği bir menin konumunun “Kolaysa sen çek”
gibi bir refleksle sarsılmaya çalışıldı-
diğer konu, betimlemeler noktasın-
dadır. Edebiyatta kelimelerle yapılan ğını görüyoruz. Eleştirmen tarafında
54 uzun uzadıya betimlemelerin sinema- ise bir kolaycılık var şüphesiz. Film
daki karşılığı, kamera hareketleridir. yapım koşullarından, bir filmi çekme-
Aşağıdan yukarı ve yukarıdan aşağı nin ne kadar zor olduğundan haber-
İSTANBUL AKADEMİ DERGİSİ doğru hareketler veya karakterin, güven bağını zedelemektedir.
siz şekilde, hakkaniyetten uzak eleş-
hareketler tilt, sağdan sola soldan ha-
reketler pan olarak adlandırılır. İleri
tiriler, eleştiri ve eleştirmene yönelik
sahnenin içerisindeki canlıların hare-
Eleştirilerin genel olarak filmin içe-
ketine eşlik eden kamera hareketleri
riğine yoğunlaşması, içerik odaklı
de kaydırma olarak karşımıza çıkar.
değerlendirmeler, eleştirmenden bek-
lenen film dile açılım getirme fonk-
Edebiyat ve sinema ilişkisinin sine-
siyonunu karşılamıyor. Eleştirmenin
matografi noktasındaki son bir başlığı