Page 50 - İstanbul Ölçme Değerlendirme Dergisi

Hem 2 hem de 3. aşamanın aynı yapıda olmasının arka planında sınavın uygulanma amacı ve sınav sonuçlarının
nasıl kullanıldığı yatmaktadır. AICPA sınavının amacı yeterli puanı alanlar ve alamayanlar şeklinde sınıflandırmaktır
ve bu sınavdan yeterli puanı alamayanların çalışabilmeleri mümkün olamayacaktır. Bu sebeple eğer yönlendirme
hatası sebebiyle 2. aşamada seviyelerine uygun modülü cevaplayamayanlar varsa bu kişiler bir fırsata daha sahip
olsunlar ve 3. aşamada cevaplamaları gereken modüle yönlendirilebilsinler diye 1-2-2 deseninde tasarlanmıştır.

Operasyonel olarak uygulanmış bir başka ÇAT tasarımı Amerika Birlesik Devletleri’nin Massachusetts eyaleti yetişkin
eğitimi programı kapsamında uygulanan Massachusetts AdultProficiency Test for Reading (MAPT) sınavıdır (Crotts,
Zenisky, Sireci ve Li, 2013). Bu tasarım 6 aşamalı olup her bir aşamada 5 modül vardır. İlk aşamada 15, diğerlerinde
5 soru dağılımına sahiptir. Panel deseni 5-5-5-5-5-5 ile gösterilip soru dağılımı 15-5-5-5-5-5 ile gösterilebilir. Bu sı-
nav yönlendirme modülünün tek modülle sınırlandırılamayacağına bir örnektir. Diğer iki örnekte yönlendirme modülü
tek olduğu için panele atanan herkes aynı modülle sınava başlar. Bu sınavda ise ilk aşamada birden fazla modül
yer almakta ve kişilerin hangi modülden başlayacağının belirlenmesi için bir karar mekanizması gerekmektedir. Bu
örnekte sınava girenlerin program kapsamındaki öğretmenleri kişilerin hangi modülden sınava başlayacağını yani
yönlendirme modülünü belirlemektedir.

ÇAT Tasarımlarının Uygulanması

Hem geleneksel hem de BOBUT biçimlerinin artıları ve eksileri bulunmaktadır. Geleneksel sınavlarda bütün başarı
seviyesinden katılımcılar aynı sınava tabi olurlar. Böyle bir durumda sınavın zorluğu her gruba hitap edebilmesi için
ortalama düzeyde oluşturulur. Bu sınavlar kullanılarak yapılan başarı kestirimindeki hata payı yüksek ve düşük başa-
rı düzeylerinde ortalama düzeydeki başarı kestirimine göre daha yüksek olur. Bu sebeple Lord (1968) daha hassas
ölçümler elde etmek için uyarlanmış testleri önermiştir. BOBUT’ta katılımcılar seviyelerine uygun olmayan soruları
cevaplamadıkları için sınavda kullanılan soru sayısı azalmaktadır. Bu da sınav süresini kısaltmaktadır. Böylelikle
ıstanbul
daha az soru cevaplayarak daha kısa sürede daha hassas kestirimler yapılabilir.

. BOBUT tasarımlarının ÇAT tasarımlarına göre bir artısı, uyarlamanın soru seviyesinde olması sebebiyle ölçme hata-
sı daha da düşük kestirimler yapabilmesidir. Fakat ÇAT tasarımlarının bu sınırlılığı yok sayabileceğimiz, BOBUT ta-
sarımlarının sınırlılıklarına çözüm oluşturacak güçlü yönleri vardır. BOBUT tasarımlarında sınav uygulanırken sınav
içeriği oluşur. Bu durumda sınavı geliştirenlerin ise başarı ölçümünde gerekli olan kapsam geçerliliğini denetleme
imkânı bulunmamaktadır. Ayrıca uyarlama soru seviyesinde yapıldığı için sınava girenlerin cevapladığı sorulara geri
dönüp cevabını değiştirme imkânı bulunmamaktadır. ÇAT tasarımlarında bir modülün içerdiği soruların hepsi bir
bütün olarak puanlanır. Bu özelliği de sınava girenlere sorulara geri dönüp cevaplarını değiştirebilme imkânı sağlar.
ÇAT tasarımlarında modüller dolayısıyla paneller, sınav uygulanmadan önce oluşturulur. Bu özelliği sınavı geliştiren-
lerin hedeflenen kazanımların ölçülüp ölçülmediğini denetlemesini sağlar. Paralel panellerin sahip olması gereken
istatistiksel ve niteliksel özelliklerin karşılaştırılması yapılabilir. Soru havuzunda yer alan soruların kullanım sıklığı,
soru yerleşimleri ve soru eskimesi kontrol altında tutulabilir.

Bir sınav merkezi bir sınav biçimini ÇAT olarak belirlemeden önce sahip olduğu imkânların ÇAT için yeterli olup olma-
dığını değerlendirmelidir. ÇAT tasarımları yüksek ve düşük başarı seviyelerini ölçebilecek zorlukta ve ayırt edicilikte
geniş ve derin bir soru havuzu gerektirir. Bu soru havuzunun yeni sorular eklenerek yapısının korunması ve eskime-
mesi sağlanmalıdır. Yeni soruların motivasyonu yüksek katılımcılar tarafından cevaplanması ve soru havuzundaki
var olan sorularla karşılaştırılabilir olması gerekir (Luecht, 2014; Karatoprak Ersen, 2019). Çoklu paralel panellerin
aynı anda oluşturulması için otomatikleşmiş test oluşturma donanımı gerektirir. Ayrıca bilgisayar tabanlı sınavlar
oldukları için sürdürülebilir bir sınavın işleyişini sağlayacak teknolojik altyapı gerektirir. Bu noktalar göz önüne alın-
dığında ÇAT tasarımlarının uygulanması masraflı sınavlar olduğu söylenebilir. Bu sebeple sınavın amacı ve sınavın
amacına ÇAT tasarımının hizmet edip etmediği düşünülerek tasarımın gerekliliklerinin kapsamlı bir değerlendirilmesi
sonrası ÇAT tasarımları sınav biçimi olarak belirlenmelidir.

.
Istanbul
ÖLÇME
50 ( .
DEGERLENDIRME