Düzenlenen programlarla, özellikle eğitim kurumlarımızda öğrenim görmekte olan diyabet tanılı öğrencilerimizin, öncelikle yaşam ve eğitim kalitelerinin arttırılması, koruyucu ve önleyici tedbirler hakkında bilgi düzeylerinin geliştirilmesi hedefleniyor.

Türkiye'de diyabetli çocukların okulda bakımlarını güçlendirmek ve Tip 1 diyabet konusunda farkındalık sağlamak amacıyla hayata geçirilen Okulda Diyabet Programı kapsamındaki çalışmalar da ayrıca devam ediyor.

Bu çerçevedeki etkinlikler sayesinde öğretmenlerimiz sınıflarındaki öğrencilerinin diyabet belirtileri hakkında gözleme dayalı erken tanısında uyarıcı olurken, aynı zamanda diyabetli bir öğrencinin neler yapması gerektiği konusunda da yardımcı olabiliyorlar.

Diyabet Nedir?

Diyabet, pankreas tarafından salgılanan ve insülin olarak bilinen hormonun salınımında yetersizlik ya da pankreasın fonksiyon bozukluğu nedeniyle oluşan yağ, karbonhidrat ve proteinin metabolizmaya olumsuz etki ederek vücudun enerji dengelerini altüst eden bir sendromdur.

Tip1 diyabette insülin salgısı hiç bulunmuyor veya yok denecek kadar az olduğundan tedavisinde mutlaka insülin kullanılıyor. Tip 2 diyabette ise vücut yeterli insülin salgılamıyor. Salgı bozukluğunun yanı sıra insülin direnci de görülüyor. Tip 2 diyabet, en sık görülen diyabet türü ve tüm diyabetlilerin yaklaşık yüzde 95'ini oluşturuyor.

Türkiye Diyabet Vakfının yaptığı istatistik çalışmalara göre ailesel ve kronik bir hastalık olan Tip 1 diyabet tanılı kişi sayısının her geçen gün artış gösterdiği tespit edilmiştir. Kız ve erkek çocuklarında görülme sıklıkları açısından bir farklılık olmadığı da yapılan araştırma sonuçlarıyla belirlenmiştir. Tip 1 diyabet hastalarının psikolojik sağlamlıklarını koruma bakımından taşıdığı risk faktörlerinin, diğer çocuklara göre 2 kat daha fazla olduğu söylenebilir. Ruh sağlığını olumsuz etkilemesi bakımından da anksiyete ve duygu durum bozuklukları sık görülebilir.

Belirtileri

Diyabet hastalığının en sık görülen belirtileri arasında çok su içmek, sık idrara çıkmak, halsizlik, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü ve görme bulanıklığının bulunduğu aktarılan açıklamada, şeker hastalarının yaklaşık yarısının, şeker hastası olduğunun farkına varmadan hayatlarına devam ettiği kaydedildi.

Diyabetik çocuklar sıklıkla hipoglisemi atakları yaşayabilirler. Öncelikle okul çalışanlarımıza ve toplumun tüm kesimlerine, diyabetik çocuklara bu atakları tanıma ve baş etme yöntemlerinin öğretilmesi gerekmektedir. Özellikle okul çalışanlarının hipoglisemi semptomlarını kontrol etmek açısından bilgilendirilmeleri büyük önem taşımaktadır.

Diyabete bağlı okul çağı çocuğunun okul ile ilgili bazı problemleri olabilir. Bunlar okula devamsızlık, akademik başarının düşük olması, sınıfta öğretmen ve arkadaşlarına yönelik olumsuz tutum ve davranışlar ile çocuğun fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarının yakın çevresi tarafından dikkate alınmaması ile ilgili olabilir. Diyabetik çocukların farkındalık çalışmalarında ana hedef çocuğun eğitim ortamında başarısını olumsuz etkileyebilecek bu tür problemlerin ortadan kaldırılmasıdır.

Özellikle diyabet tanısını 5 yaşından önce almış çocuklarla yapılacak çalışmalarda hafıza, görsel uzamsal yetiler ve okuma/yazmaya hazırlık ile ilgili faaliyetlere önem verilmelidir. Diyabetin gidişatını etkileyen unsurlardan birinin akran ilişkileri olduğu unutulmamalı, iyi bir akran destek sistemi oluşturulmalıdır.

Eğitimlerin Önemi

Kan şekeri izleminin, okul çalışanları için bilinir bir uygulama haline getirilmesi amacıyla eğitimler düzenlenmelidir. İyi besin seçenekleri üzerine eğitim almak ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarını geliştirmek, iyi diyabet yönetiminin parçalarını oluşturmaktadır. Diyabetli çocukların günlük yaşam düzenini bozmadan spor, oyun, okul faaliyetlerinin yanı sıra insülin enjeksiyonlarını yapması, sağlıklı beslenmesi ve düzenli egzersiz yapması büyük önem taşıyor.

Tip 1 diyabetli tüm çocuklar ve gençler akranlarıyla eşit fırsatlara sahip olmalı ve güvenli bir şekilde spor faaliyetlerine katılabilmelidir. Eğitim, destek, teknoloji kullanımı ve bireysel stratejilerin kullanımıyla çocukların tüm aktivitelere katılımı kolaylaştırılmalıdır. Okul personeli diyabet hakkında bilgilendirilmeli, ilaç ve tıbbi malzemelerin saklanması için okullarda uygun muhafaza alanlarının oluşturulması gerekmektedir.

Diyabetin, yaşam boyu süren, insülin hormonunun eksikliği veya etkisizliği sonucu ortaya çıkan, kan şekeri yüksekliği ile seyreden, kronik ve ilerleyici bir sendrom olduğu daima göz önünde bulundurulmalıdır.